Paus Franciscus heeft in een interview in het vliegtuig op de terugreis vanuit Mexico voor nogal wat opschudding gezorgd. Heeft hij nu werkelijk gezegd dat voorbehoedsmiddelen mogen worden gebruikt? Paus Franciscus heeft in een interview in het vliegtuig op de terugreis vanuit Mexico voor nogal wat opschudding gezorgd. Heeft hij nu werkelijk gezegd dat voorbehoedsmiddelen mogen worden gebruikt?
Zika
Het Zika-virus is een virus dat alleen voorkomt in (sub)tropische gebieden als Afrika en Zuidoost-Azië, maar in 2015 dook het ook op in Brazilië. Sindsdien verspreidt het zich in Midden- en Latijns Amerika en Mexico. Slechts één op de vijf mensen die besmet wordt, worden ziek. Ziekteverschijnselen zijn koorts, huiduitslag en rode ogen. Zwangere vrouwen lijken extra gevaar te lopen om ziek te worden.
Microcefalie
Microcefalie is een aandoening waarbij baby’s geboren worden met te kleine hoofdjes en beschadigde hersenen. Ongeveer gelijktijdig met het opduiken van het Zika-virus in Brazilië worden veel meer baby’s geboren met microcefalie: sinds oktober 2015 zijn 3800 gevallen bekend, veel meer dan daarvoor het geval was.
Link omstreden
De link tussen het Zika-virus en microcefalie is eenvoudig gelegd. De link is echter wetenschappelijk nog niet aangetoond. Behalve het Zika-virus is ook de pesticide pyriproxifen, dat is toegevoegd aan waterreservoirs ter bestrijding van muskietenlarven, verdacht. Dit middel wordt sinds 2014 massaal en niet altijd met juiste dosering toegevoegd aan open waterreservoirs ter vervanging van andere pesticiden.
Vraag
De volgende vraag werd gesteld door Paloma García Ovejero van Cadena COPE (Spanje):
Antwoord
Daarop antwoordde paus Franciscus: Paus Franciscus:
Verwar het kwaad van het vermijden van een zwangerschap op zichzelf niet met abortus. Abortus is geen theologisch probleem, het is een menselijk probleem. Het is een medisch probleem. Je doodt ene persoon om in het beste geval de andere te redden. Of om comfortabel te leven, niet? Het is tegen de Eed van Hippocrates die artsen moeten afleggen. Het is een kwaad op zichzelf, maar het is in beginsel geen religieus kwaad. Nee, het is een menselijk kwaad. Dan is het duidelijk, zoals bij ieder menselijk kwaad, dat iedere moord wordt veroordeeld.
Aan de andere kant is het vermijden van een zwangerschap geen absoluut kwaad. In sommige gevallen, zoals in deze of in die van de zalige paus Paul VI die ik heb genoemd, was het duidelijk. Ik zou er ook bij de artsen op aandringen om hun uiterste best doen om vaccins te vinden tegen deze twee muggen die de ziekte dragen. Daar moet aan worden gewerkt.”
Controverse
Dit antwoord zorgde voor nogal wat controverse in de internationale media en ook op sociale media. Staat de paus / het Vaticaan nu toch toe dat contraceptie wordt gebruikt of bedoelde de paus slechts de natuurlijke geboorteplanning?
Antwoord Mgr. Hendriks
De redactie van Katholiekgezin.nl vroeg het Mgr. Hendriks en die reageerde als volgt:
Paus Paulus VI heeft zusters toegestaan de pil te gebruiken in een situatie waarin zij werden bedreigd met verkrachting; deze zusters wilden natuurlijk geen gemeenschap, maar waren wel in groot gevaar verkracht te worden. In die tijd was de anticonceptiepil ook het enige middel om een verstoorde cyclus van een vrouw te reguleren.
Bij gelegenheid van de aids-epidemie kwam de vraag opnieuw naar voren: wat moet een biechtvader zeggen tegen een vrouw die een man heeft die per se seksuele gemeenschap wil hebben maar besmet is met AIDS? De vrouw mag in dat geval van haar man eisen dat hij een condoom gebruikt om zichzelf tegen de ziekte te beschermen. Iets dergelijks is hier volgens de paus aan de hand.
Mag een vrouw die in een risico-gebied van het Zika-virus woont dat een gevaar vormt voor een baby zich tegen dit virus beschermen door anti-conceptiva te gebruiken? De paus zegt dat dit in zo’n geval geoorloofd is, waarbij hij duidelijk aangeeft dat abortus geen optie kan zijn, onder geen enkele omstandigheid. Dat wil ook zeggen dat anticonceptiva met een abortieve werking niet in aanmerking komen om zich tegen het Zika virus te beschermen.
De paus zet in zijn antwoord hiermee wel een nieuwe stap en dit antwoord is ook op andere situaties toe te passen. Zo kende ik ooit een echtpaar voor wie duidelijk werd dat al hun kinderen aan een ongeneeslijke en progressieve spierziekte zouden lijden waardoor ze rond hun 12e zouden overlijden. Zij zouden dan dus ook anticonceptie mogen gebruiken.
Door te verwijzen naar de zusters in Congo geeft de paus in zijn antwoord hierbij wel aan dat zijn woorden betrekking hebben op een situatie waarin één van beide partners toch per se seksuele gemeenschap wil ondanks de situatie en de (mogelijke) ernst van de gevolgen.
De paus legt in zijn antwoord in feite veel nadruk op het doel van de handeling: wat te veroordelen is, is niet zozeer het nemen van de pil op zich, maar het doel ervan; de paus oordeelt dat het nemen van de pil hier niet tegen het leven is gericht, maar tegen het oplopen van een ernstige ziekte.”
Conclusie
In gebieden waar kans is op besmetting met het Zika-virus en waar de aandoening Microcefalie voorkomt (vooralsnog Suriname, Brazilië, Mexico, Colombia, Venezuela, El Salvador, Frans-Guyana, Guatemala, Haïti, Honduras, Martinique, Panama, Paraguay en Puerto Rico) mogen vrouwen dus tijdelijk hun toevlucht nemen tot niet-abortieve anti-conceptiemiddelen, mits ze die oprecht toepassen met het doel een baby met microcefalie te voorkomen.
Die oprechte bedoeling is hierbij belangrijk alsook het aanwezige risico. Het antwoord van de paus is voor moraaltheologen zeker niet nieuw, maar zal de komende tijd wel voer voor discussie geven. De vraagstelling over het kleinere kwaad schept hierbij echter verwarring. Het mag duidelijk zijn dat de leer van Humanae Vitae hiermee niet verandert, echter wel nauwkeuriger wordt gespecificeerd in zijn toepassing.
(bron: katholiek Nieuwsblad / Mgr. Hendriks / Katholiekgezin)