Kun je als katholiek nu wel of niet in de evolutietheorie geloven? De katholieke Kerk heeft niets tegen de wetenschappelijke evolutietheorie van Darwin, maar maakt wel bezwaar tegen het evolutionisme als atheïstische ideologie. Dat zegt bisschop E. de Jong.
De Katholieke Kerk heeft niets tegen de wetenschappelijke evolutietheorie van Darwin, maar maakt wel bezwaar tegen het evolutionisme als atheïstische ideologie. Dat is de strekking van een begin maart in Trouw geplaatst artikel van de Roermondse hulpbisschop Everard de Jong over het voortgaande debat tussen creationisten en evolutionisten in Nederland.

Voorbij Darwin

De Jong vraagt zich af of het wel over Darwins theorie gaat als men het tegenwoordig over de evolutietheorie heeft. Hij wijst erop dat die theorie immers nog steeds in ontwikkeling is. Er is volgens “de actuele theorie (…) geen actieve aanpassing aan de omgeving meer, maar een louter toevallig proces van mutatie en selectie. Met deze opvattingen gaan wetenschappers en filosofen na Darwin verder dan Darwin zelf.”

Mengvorm ontwerp en toeval

Darwin zag volgens De Jong de ontwikkeling van de soorten als een mengvorm van goddelijk ontwerp en toeval. Maar wetenschappers en filosofen als Thomas Huxley (1825-1895), Jacques Monod (1910-1976) en Richard Dawkins (1941) namen en nemen totaal afstand van een ’ontwerper’.”

Atheïstisch wereldbeeld

Volgens de lijn van genoemde denkers impliceert grotere complexiteit van levende wezens geen hogere waarde. “Alles is toeval. En zo staat de evolutietheorie voor velen gelijk aan een atheïstisch wereldbeeld. Dat is echter geen opgelegd pandoer, getuige de breed verspreide theorieën van intelligent design en theïstische evolutie.”

Sint Thomas

De Katholieke Kerk heeft zich vanaf het begin niet nadrukkelijk uitgesproken tegen Darwins ideeën, schrijft de bisschop. “Niet alles wat hij zei was nieuw. Ook Aristoteles (384-322 v. Chr.) en Thomas van Aquino (1225-1274) kenden in zekere zin ontwikkeling van soorten uit het niets (generatio spontanea) of elkaar.”

Schepping in zes dagen

De Jong, als filosoof gepromoveerd op de wetenschappelijke methode van Galilei: “Zeker sinds het proces van Galileo Galilei neemt de kerk wetenschappelijke hypothesen en bewijzen serieus. Ze kan meegaan met de opvatting dat het niet waarschijnlijk is dat God de wereld in zes dagen geschapen heeft. En in lijn met de mogelijkheid van een allegorische lezing van de Heilige Schrift door de kerkvaders stelde de pauselijke Bijbelcommissie begin twintigste eeuw dat de zes scheppingsdagen van Genesis niet letterlijk genomen hoeven te worden.”

Johannes Paulus II

“Naarmate de evolutietheorie atheïstischer werd en de oorzaken van de ontwikkeling verder van een liefdevolle Schepper kwamen te staan, werd de kerk kritischer”, schrijft De Jong. Hij wijst erop dat paus Johannes Paulus II zei dat de wetenschappelijke evolutietheorie ‘serieus genomen moet worden’. “Maar ook stelde hij dat niet alle vormen van evolutietheorie verdedigbaar zijn. Zonder God is de wereld zinloos, ja kan zij zelfs niet bestaan. Zonder God is de complexiteit van het leven niet te verklaren.”

Gods sturende hand

“Als katholieken kunnen we dus enerzijds heel duidelijk aannemen dat de schepping in ontwikkeling is, anderzijds zien we juist in die ontwikkeling de sturende hand van God. Gods plan en bepaalde toevalligheden in de evolutie sluiten elkaar echter niet uit. Zoals Thomas van Aquino zei: ‘God kan zelfs het toeval gebruiken bij zijn plannen.’” Aldus mgr. De Jong, binnen de Nederlandse bisschoppenconferentie referent voor onderwijs. (katholieknederland.nl)

——-

Het artikel in Trouw

Anders dan protestanten hebben katholieken geen moeite met de evolutieleer, zolang God daarin stuurt. De dynamische visie op het leven van Charles Darwin, al of niet terecht toegepast in bijna alle wetenschappen, is al enige tijd inzet van een dynamisch debat tussen creationisten en evolutionisten in Nederland.
Lees verder in Trouw