Anton de Wit, o.a. columnist van Katholiek Nieuws­blad, schrijft vandaag een bijdrage op zijn blog over de neiging van de media om paus Franciscus af te zetten tegen zijn voorganger, paus Benedictus XVI. Anton de Wit, o.a. columnist van Katholiek Nieuwsblad, schrijft vandaag een bijdrage op zijn blog Antondewit.nl over de neiging van de media om paus Franciscus af te zetten tegen zijn voorganger, paus Benedictus XVI.

Twee pausen, één boodschap

In de beeldvorming is paus Franciscus de anti-Benedictus. Beide pausen verdienen beter. (Deze opiniebijdrage verscheen in de Volkskrant van vandaag.)

Het is, zo heeft de paus gezegd,

Natuurlijk: de gemiddelde katholiek vindt dit allang, maar het is toch prettig wanneer het in zulke duidelijke en ondubbelzinnige woorden door iemand uit het notoir trage ‘establishment’ van die kerk wordt gezegd – door de paus zelf nog wel! Het is dan ook logisch dat alom zo positief gereageerd wordt op wat paus Franciscus in het vliegtuig vanuit Rio de Janeiro tegen journalisten heeft gezegd over homoseksualiteit. Weliswaar veranderde hij tittel noch jota aan de officiële leer van de katholieke kerk, maar het signaal is duidelijk: wat de kerk verder ook leert, tolerantie en liefde moeten te allen tijde voorop staan. Wat een stijlbreuk toch weer met zijn voorganger, die steeds zo onbarmhartig op de dogma’s bleef hameren.

Eén kleinigheid: deze woorden, hoewel van gelijke strekking, zijn niet de woorden die paus Franciscus in het vliegtuig uit Rio heeft uitgesproken. Sterker nog: het zijn niet eens de woorden van de huidige paus, maar van die zogenaamd zo onbarmhartige ‘paus emeritus’ Benedictus XVI. Die werd tijdens zijn pontificaat in de internationale pers geregeld gehekeld om zijn standpunten over homoseksualiteit. Wat hij daarbij werkelijk zei – zoals het bovenstaande – werd niet zelden genegeerd, of zelfs ronduit verdraaid.

Wanneer Benedictus zich in een toespraak zorgen maakte om de opwarming van de aarde, dan wist de één of andere slecht lezende journalist het wel weer zo voor te stellen alsof de paus had gezegd dat homo’s de poolkappen lieten smelten. In werkelijkheid zei hij (als – ja als – hij het daadwerkelijk over deze kwestie had) exact hetzelfde als wat paus Franciscus zegt. Namelijk, kort gezegd, dat de katholieke kerk homoseksualiteit weliswaar niet als een moreel neutrale of zelfs goede seksuele oriëntatie kan zien, maar dat dat onverlet laat dat homo’s onze medemensen (en niet zelden ook mede-gelovigen) zijn, als iedereen geschapen naar Gods beeld, die wij met alle liefde en respect dienen te behandelen. Maar als paus Benedictus zoiets zei werd doorgaans slechts de eerste helft geciteerd en sprak men er schande van; nu paus Franciscus hetzelfde zegt wordt enkel het laatste deel geciteerd en kraait de zich verlicht wanende goegemeente victorie.

Dat er een stijlverschil is tussen beide pausen is evident en logisch, maar het is – wat je daar verder ook van vindt – niet meer dan dat: een verschil in vorm, niet van inhoud. Ze schreven nota bene samen een encycliek, Lumen Fidei , waarin ze demonstreerden voor dezelfde zaak te staan: dat zo vaak verkeerd begrepen christelijke geloof, dat heus zo bar en boos niet is, hardnekkig present stellen in onze tijd. Overigens: saillant genoeg is het het deel van die encycliek dat de onmiskenbare signatuur van paus Franciscus draagt waarin de traditionele katholieke visie op het huwelijk tussen man en vrouw nog eens extra wordt onderstreept.

De neiging, kortom, om Benedictus als vreselijk behoudend voor te stellen en om van Franciscus in contrast de grote vernieuwer te maken, is onterecht en doet beide mannen tekort. Niet voor niets omschreef Franciscus zijn voorganger als een “bescheiden man van God”, “een groot voorbeeld” en een “wijs en eerbiedwaardig” raadgever bij wie hij altijd terecht kan voor advies. Dat heeft de huidige paus wél gezegd, in dat vliegtuig vanuit Rio.

(Verschenen in de Volkskrant, 31 juli 2013, Opinie & Debat, p. 25.)