De Franse overheid verbiedt tv-programma’s voor kinderen van 0 tot 3 jaar. Volgens hoogleraar Patti Valkenburg is kort televisie kijken helemaal niet slecht voor baby’s en peuters. De Franse overheid verbiedt tv-programma’s voor kinderen van 0 tot 3 jaar. Volgens hoogleraar Patti Valkenburg is kort televisie kijken helemaal niet slecht voor baby’s en peuters.

Een achtervolgingsscène in de Disneyfilm Lion King ging de baby’s te ver. Zo veel herrie, actie en spanning konden ze niet waarderen. Dus wat deden ze? Ze keken weg. Het bewijs, zegt Patti Valkenburg, dat baby’s vanzelf afhaken als de televisie te veel prikkels op hen afvuurt. Valkenburg is hoogleraar jeugd en media aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) en publiceerde in juni het boek Beeldschermkinderen. Daarin beschrijft ze onder meer onderzoek naar het tv-kijkgedrag van vijftig baby’s en peuters.

Taalachterstand

De Franse overheid verbiedt per 1 november dat televisiezenders nog langer programma’s mogen uitzenden voor 0- tot 3-jarigen. Het gaan dan om uitzendingen als Teletubbies, Tiktak en het Zandkasteel. Wetenschappelijk onderzoek zou volgens de Franse Audiovisuele Raad aantonen dat “kijken naar televisie mogelijk leidt tot passiviteit, taalachterstand, slaapproblemen en concentratieproblemen”. In de Verenigde Staten adviseert de American Academy of Pediatrics al langer om kinderen onder de twee jaar niet voor de buis te zetten. In Nederland zint de overheid niet op een verbod, lieten de ministers Rouvoet (Jeugd en Gezin) en Plasterk (Onderwijs) weten. Maar de discussie over het effect van televisie op het gedrag en de ontwikkeling van kinderen laait door het nieuws op.

Valkenburg begrijpt niets van het Franse verbod. “Ik ken alle onderzoeken op dit gebied en nog nooit is aangetoond dat kort televisiekijken op zichzelf slecht is voor baby’s en peuters.” Uit haar onderzoek blijkt dat in 2008 alle baby’s vanaf zes maanden in Nederland wel eens televisiekijken. Op een enkeling na, bij wie geen televisie in huis is. Wie zich abonneert op Baby-tv kan zelfs 24 uur per dag peuterprogramma’s ontvangen.

Teletubbies

Televisieprogramma’s houden de aandacht bij de allerjongsten alleen vast als ze beelden zien die hooguit een klein beetje buiten hun referentiekader vallen, bleek uit Valkenburgs onderzoek. Baby’s zijn bijvoorbeeld geïnteresseerd huisdieren, ballen of speelgoed. Belangrijk is volgens Valkenburg dat baby’s en peuters niet te lang televisiekijken. Maar elke dag een half uurtje Teletubbies (een Engels programma gemaakt voor baby’s) kan echt geen kwaad. Valkenburg: “We hebben nauwgezet geturfd hoe ze naar verschillende programma’s kijken, van de Teletubbies tot het nieuws. Bij de Teletubbies zaten baby’s van negen maanden al te schaterlachen. Dat is toch niet erg? Volwassenen ontspannen toch ook bij een grappig programma?”

Verslaafd

De dochter van Daniella Haloni uit Amstelveen was “meteen verslaafd” aan de televisie, vertelt zij op de stoep van het kinderdagverblijf. Als baby al. Nu is ze drie en kijkt ze ’s ochtends vroeg tijdens het ontbijt en ’s avonds rond etenstijd naar peuterprogramma’s van de publieke omroep. “Natuurlijk hebben wíj de televisie bij haar geïntroduceerd. Maar ze steekt er zeker wat van op”, vertelt Haloni. Zo kan ze al tot drie tellen in het Engels. Haloni en haar man hebben het kijken wel aan banden gelegd “want anders kijkt ze veel te veel”. Ze wil niet dat het de spuigaten uitloopt en daarom let ze bij haar tweede kind, van negen maanden oud, “beter op”.
 

Familiefilm

Het effect van de inhoud van een televisieprogramma kan voor iets grotere kinderen – vanaf ongeveer tweeënhalf jaar – wel schadelijk zijn, zegt Valkenburg. Vanaf die leeftijd begrijpen de meeste kinderen een verhaallijn. Jonge kinderen moeten “zeker niet” naar enge scènes kijken of naar afschrikwekkende figuren. “Ze kunnen geen onderscheid maken tussen echt en fictie. Disneyfilms worden gepresenteerd als familiefilm, maar zijn niet geschikt voor kinderen die nog niet naar school gaan.”

Ook kinderen van vijf of zes jaar, die al wel verschil kunnen maken tussen eigen fantasiespelletjes en werkelijkheid, zien nog niet het verschil tussen fictie en werkelijkheid op tv. Valkenburg: “Ze denken dat Pippi Langkous echt bestaat. Vooral met enge figuren of scènes op tv is het van belang dat de ouders meekijken of dat de kinderen er niet naar kijken.” (Frederiek Weeda, NRC Handelsblad)