Het kerkelijk proces om een huwelijk nietig te verklaren moet sneller en eenvoudiger. Daartoe heeft paus Franciscus twee motu proprio’s (apostolisch schrijven) uitge­vaardigd die dinsdag worden gepubliceerd. Het kerkelijk proces om een huwelijk nietig te verklaren moet sneller en eenvoudiger. Daartoe heeft paus Franciscus twee motu proprio’s (apostolisch schrijven) uitge­vaardigd die dinsdag worden gepubliceerd.

Er wordt al langer aange­drongen op een versnelling van huwelijks­processen, die soms wel jaren kunnen duren. Ook paus Franciscus had al eerder gezegd dat deze processen, die de geldigheid van een huwelijk moeten vaststellen, sneller moeten verlopen.

Principe vasthouden

Vorig jaar september installeerde de paus een studie­commissie die daartoe voor­stellen moest doen. Daarbij moest het principe van de onver­breek­baar­heid van huwelijk gehand­haafd blijven.

De katholieke Kerk erkent geen echt­scheiding, wel, en alleen onder voor­waarden, een scheiding van tafel en bed, waarbij de huwelijks­band wel blijft bestaan. Het aangaan van een nieuwe relatie blijft uitgesloten.

Geldigheid gewogen

Een huwelijksproces is bedoeld om vast te stellen of bij het aangaan van het huwelijk wel aan alle voorwaarden is voldaan. Zo kunnen geestelijke onrijpheid, gebleken onvermogen om een duurzame relatie aan te gaan of het uitsluiten van kinderen gronden zijn voor nietig­verklaring.

Tweede of derde instantie

In de meeste Westerse landen geldt dat de kerkelijke rechtbank van het bisdom waar getrouwd is op verzoek onderzoek doet, waarna een tweede rechtbank van een ander bisdom op basis van de akten de zaak onaf­han­kelijk beoordeelt. Indien beide oordelen verschillen kijkt een derde rechtbank of de Romeinse Rota ernaar en geldt meerderheid van oordeel.

Geen ‘schuld’ of ‘straf’

Het gaat uitdruk­kelijk om het vast­stellen of ten tijde van de huwelijks­sluiting aan alle eisen is voldaan. Er wordt geen oordeel uitgesproken over eventuele ‘schuld’ en nog minder is er sprake van straffen.

In 2013 werden wereldwijd ruim 47.000 huwelijken nietig verklaard. Dat is ruim 65% van de in totaal 71.800 zaken. Meer dan de helft van de nietig­ver­klaringen (24.600) vonden plaats in de Verenigde Staten.

Voorstel Kasper

Er zijn verschillende voorstellen gedaan voor vereen­voudi­ging. Zo is ervoor gepleit de tweede instantie te laten vervallen. Ook is het idee geopperd het aantal rechters terug te brengen van drie naar een. Het voorstel van kardinaal Kasper om het oordeel aan de lokale bisschop of een ‘wijze priester’ over te laten gaat het volgens insiders niet halen.

Gezinssynode

Paus Franciscus heeft zelf bij herhaling aangegeven dat huwelijks­processen gratis zouden moeten zijn. Afhankelijk per bisdom kunnen zulke processen behoorlijk in de papieren lopen.

Opmerkelijk is dat de paus met deze persoon­lijke maatregel vooruitloopt op de komende Gezins­synode van oktober. Huwelijks­processen vormen een van de thema’s die in het werk­document worden genoemd.

Twee wetboeken

Het gaat om twee motu proprio’s, die zowel het kerkelijk wetboek van de Latijnse als van de Oosterse Kerk aanpast. ‘Mitis Iudex Dominus Iesus’ (De Milde Rechter, de Heer Jezus) is voor de rooms-katholiek Kerk, ‘Mitis et misericors Iesus’ (De Milde en Barmhartige Jezus) voor de katholieke Kerken van de Oosterse ritus.

(Katholiek Nieuwsblad)