Als een gemeenschap van liefde en leven heeft het gezin een stevige sociale status in de maatschappij. Het is ook op geheel eigen wijze een soevereine samenleving, ofschoon in bepaalde opzichten wel afhankelijk. Deze bevestiging van de soevereiniteit van het gezin als instelling en de erkenning van de verschillende manieren waarop het afhankelijk is, brengt ons op het onderwerp van de rechten van het gezin. Hierover gaf de Heilige Stoel in 1983 het Handvest voor de Rechten van het gezin uit, een document dat vandaag de dag nog niets aan actualiteit heeft ingeboet.
Het doel van het handvest is om een volledige formulering voor te leggen van de fundamentele rechten die eigen zijn aan de gemeenschap van het gezin. Deze rechten staan ingegrift in het geweten van de mens en in de gemeenschappelijke waarden van de mensheid. Zij zouden een basis moeten zijn voor een oprecht gezinsvriendelijk en gezinsbeschermend beleid door overheden in alle landen van de wereld.
Hieronder een samenvatting van de belangrijkste rechten. De volledige tekst is te vinden op www.rkdocumenten.nl/index.php?docid=281&id=785
- Alle mensen hebben er recht op hun levensstaat vrij te kiezen, dat wil zeggen: te trouwen en een gezin te stichten, of ongehuwd te blijven.
- Het huwelijk kan slechts worden gesloten op basis van de vrije en naar behoren tot uitdrukking gebrachte instemming van de huwelijkspartners
- De echtgenoten hebben het onvervreemdbaar recht een gezin te stichten en te beslissen over de spreiding van de geboorten en het aantal kinderen dat zij ter wereld willen brengen
- daarbij ten volle rekening houdend met hun plichten ten opzichte van zichzelf, jegens de reeeds geboren kinderen, het gezin en de samenleving
- binnen een juiste rangorde van waarden en in overeenstemming met de objectieve zedelijke orde die uitsluit dat men zijn toevlucht neemt tot voorbehoedmiddelen, onvruchtbaarmaking en vruchtafdrijving
- Het menselijk leven moet volledig geëerbiedigd en beschermd worden, vanaf het moment van zijn ontvangenis
- Omdat de ouders aan hun kinderen het leven hebben gegeven, hebben zij het oorspronkelijke, eerste en onvervreemdbare recht hen op te voeden, daarom moeten zij erkend worden als de eerste en voornaamste opvoeders van hun kinderen
- Het gezin heeft het recht als gezin te bestaan en zich te ontplooien
- Elk gezin heeft het recht vrij zijn eigen religieuze leven te leiden onder leiding van de ouders
- Het gezin heeft het recht zijn sociale en politieke functie bij de opbouw van de samenleving uit te oefenen
- De gezinnen hebben het recht om van de kant van de overheid te kunnen rekenen op een adequete gezinspolitiek met uitsluiting van elke discriminatie op juridisch, sociaal, economisch en fiscaal gebied
- De gezinnen hebben het recht op een sociale en economische ordering waarin de arbeid geen obstakel is voor de eenheid, het welzijn, de gezondheid en de stabiliteit van het gezin
- Het gezin heeft recht op een behoorlijke woning, aangepast aan het gezinsleven en in verhouding tot het aantal gezinsleden
- De gezinnen van immigranten hebben recht op dezelfde sociale bescherming als aan de andere gezinnen wordt verleend.