Natuurlijke geboorteregeling

Het zit in onze natuur

Seksualiteit en vruchtbaarheid zitten als het ware verankerd in onze natuur, in ons eigen lichaam. Toch is het verbazingwekkend hoe weinig vrouwen weten wanneer hun natuurlijke vruchtbare dagen precies zijn, en hoe weinig mannen weten hoe de cyclus bij hun eigen vrouw verloopt en welke invloed deze heeft. Deels heeft dit te maken met het gebruik van de anticonceptiepil die de natuurlijke hormoonhuishouding in het lichaam praktisch overneemt. Deels komt het doordat er wel veel wordt gesproken over seks (techniek, erotiek) maar dat er – ook binnen huwelijksrelaties – heel weinig wordt gecommuniceerd tussen man en vrouw over seksualiteit.

De natuurlijke methoden van geboorteregeling hebben als grote voordelen dat zij de lichamelijkheid en de natuurlijke cyclus van de vrouw respecteren in haar waarde, en dat zij een middel zijn voor man en vrouw om met elkaar te (blijven) communiceren over de wederzijdse beleving van seksualiteit, in respect voor het eigen lichaam en de vruchtbaarheid.

Hieronder een overzicht van de verschillende methoden, voor- en nadelen, persoonlijke ervaringen en veelgestelde vragen.

“Ja” tegen de natuur

“Ja” tegen de natuur Als christenen geloven we dat man en vrouw wonderen zijn van Gods schepping. God maakt zich afhankelijk van de vruchtbaarheid van man en vrouw om nieuw menselijk leven te scheppen. Die vruchtbaarheid is daarom een zeer bijzondere kracht, die ook verantwoordelijkheden met zich meebrengt. Natuurlijke methoden voor geboorteregeling bieden een solide basis om die verantwoordelijkheid samen te kunnen beleven en dragen.

In het lichaam van de vrouw treden gedurende haar menstruatiecyclus grote veranderingen op. Het is dus niet gek dat zij, door zichzelf goed te observeren, veel over haar vruchtbaarheid te weten kan komen. Met die kennis kan het echtpaar met de natuur meewerken en meeleven.

De afgelopen zestig jaar is, met moderne onderzoeksmethoden en met de gegevens van veel echtparen, onderzoek gedaan naar vruchtbaarheid. Zowel de niet-natuurlijke als de natuurlijke methoden hebben van de vooruitgang van de wetenschap geprofiteerd. De natuurlijke methoden die onze ouders gebruikten, zijn daarom niet meer te vergelijken met de natuurlijke methoden die nu beschikbaar zijn, net zoals de niet-natuurlijke methoden (pil, condoom, etc.), niet te vergelijken zijn met die van dertig jaar geleden.

In de media (en gesteund door de farmaceutische industrie) worden de natuurlijke methoden regelmatig als onbetrouwbaar en/of als onmenselijk zwaar afgespiegeld. Mits goed toegepast zijn deze methoden echter zeer betrouwbaar (doorklik naar ‘zekerheid van methoden’) In de praktijk blijken het ook bij uitstek menselijke methoden te zijn, die man en vrouw in hun waarde laten, en helpen elkaar steeds meer te waarderen en respecteren. Degenen die natuurlijke methoden gebruiken geven aan, dat deze bron kunnen zijn van grote vreugde en gezamenlijk geluk. Elk echtpaar zoekt hierin zijn eigen weg. Hierdoor zijn natuurlijke methoden ook communicatie-bevorderende methoden.

Er zijn verschillende redenen waarom echtparen met natuurlijke methoden beginnen. Naast religieuze redenen is een toenemend aantal vrouwen “pil-moe” (langdurig onderdrukken van de normale cyclus geeft sommige vrouwenn een gevoel van ontevredenheid en van “niet meer één-zijn met het eigen lichaam”). Ook gezondheidsoverwegingen kunnen een aanleiding vomen om alternatieven voor hormonale middelen te zoeken.

Voor- en nadelen in het kort

Samengevat zijn de voordelen van natuurlijke methoden:

Betrouwbaar zonder bijwerkingen en direct omkeerbaar; wie in geval van kinderwens stopt met de methode heeft geen periode van verminderde vruchtbaarheid,
Communicatie-bevorderend (zie verderop),
Binnen de relatie respectvol (leren) omgaan met elkaar en elkaars lichaam,
D.m.v. methode aangeleerd vruchtbaarheidsbewustzijn is ook goed te gebruiken in geval van kinderwens (bij stellen die verminderd vruchtbaar zijn).

En de nadelen:

Vertrouwen op de eigen waarnemingen van de vrouw, in plaats van de “zekerheid” die een fabrikant biedt. Voor sommige vrouwen –en/of hun mannen– is dit (zelf)vertrouwen moeilijk op te brengen,
Discipline opbrengen van dagelijks de symptomen zoals temperatuur waarnemen en opschrijven (zie verderop),
Geen seksuele gemeenschap op de vruchtbare dagen.

Betrouwbaarheid en kosten

Betrouwbaarheid en kosten De betrouwbaarheid van de verschillende anticonceptiemethoden loopt zeer uiteen (zie de tabel “methodezekerheid” hieronder). De betrouwbaarheid wordt uitgedrukt in het aantal zwangerschappen per 100 vrouwen die een jaar een methode gebruiken, in procenten. Dit percentage wordt de “Pearl Index” (PI) genoemd. De betrouwbaarheid bij perfect gebruik van de methode noemt men de “methodezekerheid”, de betrouwbaarheid bij gemiddeld gebruik noemt men de “gebruikerszekerheid”. Omdat mensen fouten maken is de gebruikerszekerheid lager dan de methodezekerheid. Het verschil wordt groter naarmate men minder gemotiveerd is om de methode helemaal correct toe te passen (lees: naarmate men methoden slordiger gebruikt).

Bij alle methoden is motivatie (b.v. dagelijks een pil innemen, dagelijks slijm en temperatuur observeren) en begrip van de werking van de methode belangrijk om de betrouwbaarheid die de methode belooft ook daadwerkelijk te behalen.

Kosten van de natuurlijke NFP methode (zie verderop): eenmalig een cursus, evt. eenmalig een goede thermometer.

Methode	Pearl index (methode zekerheid)
NFP (Natural Family Planning)	0.4
Sterilisatie	<0.5
Pil en andere hormoongerelateerde producten zoals de nuvaring	<0.5
Spiraaltje	0.8-1.6
Condoom	2-3
Diafragma	3-5
Moderne chemische middelen	5
Billingsmethode (slijm)	5-10
Persona	6
Ogino-knaus (kalendermethode)	10
Coitus interruptus	10-20

Bron: www.nfp-nederland.nl

In bovenstaand overzicht is duidelijk te zien dat de moderne NFP-methode en de vroeger veel gebruikte kalendermethode niet hetzelfde zijn. De methodezekerheid van de natuurlijke NFP-methode is zelfs ongeveer gelijk aan die van de Pil.

Overzicht van methoden

Methoden gebaseerd op zelfwaarneming van verschillende symptomen (hiervoor gebruikt men de verzamelnaam “sympto-thermaal”) De NFP (Natural Family Planning) methode (www.nfp-nederland.nl of www.ccl-nederland.nl ) is één van de wetenschappelijk onderbouwde, natuurlijke methoden voor het aanleren van vruchtbaarheidsbewustzijn bij echtparen. In Duitsland is hier, vanaf eind jaren ’80 tot op heden, veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, bij vele honderden vrouwen. De methode is op basis van de resultaten van dit onderzoek zo ingericht, dat aan de hand van de eenvoudig vast te stellen symptomen temperatuur en cervixslijm (“sympto-thermaal”)– statistisch zeer betrouwbare uitspraken gedaan kunnen worden over (on)vruchtbare momenten in de cyclus van de vrouw. De betrouwbaarheid is vergelijkbaar met die van de pil.
Methoden gebaseerd op enkel slijmwaarneming. De Billings-methode (www.woomb.org/index_nl.html) is hiervan het bekendst. Omdat deze methode slechts één vruchtbaarheidssymptoom gebruikt, is de betrouwbaarheid lager dan die van NFP (zie tabel hierboven). Deze methode is eenvoudiger toe te passen dan NFP. Dit weegt voor sommige stellen op tegen de lagere betrouwbaarheid.
Hormoonbepaling met behulp van b.v. “Persona” (www.persona.nl) Dagelijks wordt met teststaafjes de hoeveelheid van bepaalde hormonen in de urine bepaald. Betrouwbaarheid is ongeveer gelijk aan die van Billings, maar de kosten zijn hoger en komen maandelijks terug.
Methoden gebaseerd op menstruatiestatistiek (Kalendermethode, Ogino-Knaus). Deze methoden behoren tot de eerst ontwikkelde vormen van natuurlijke geboorteregeling na de Tweede Wereldoorlog. Met de toenmalige stand van wetenschap was dit al een hele stap. Een gezin dat zonder enige vorm van geboorteregeling 15 kinderen zou krijgen, krijgt er met deze methode nul tot vijf. Vanwege haar eenvoud is de methode nog steeds zeer goed bruikbaar in onderontwikkelde gebieden. In de Westerse wereld wordt de betrouwbaarheid tegenwoordig niet hoog genoeg bevonden.
Met de hoopgevende vruchtbaarheidsmethode van FertilityCare kunnen veel vrouwen en (echt)paren geholpen worden om op natuurlijke wijze zwanger te raken. In de Verenigde Staten volgen stellen het programma veelal in verband met gezinsplanning, in Europa wenden veel stellen die onvruchtbaar lijken zich tot het Fertility Care-programma. De uitstekende resultaten worden ook behaald bij stellen die vergeefs geprobeerd hebben met behulp van een kunstmatige methode (IVF of ICSI) zwanger te raken. Het Vaticaan ondersteunt het Fertility Care programma van harte, omdat de methode werkt naar een natuurlijke conceptie.

Communicatie tussen man en vrouw

Gebruik van natuurlijke methoden bevordert een goede communicatie tussen man en vrouw, o.a. over kinderwens en seksuele verlangens. Perioden van onthouding kunnen het echtpaar helpen andere vormen van wederzijdse tederheid te ontdekken. Dit heeft een zeer positieve invloed op de onderlinge relatie. Dit kan ook helpen om onvoorziene perioden van onthouding (door ziekte, stress, reizen voor het werk, etc.) samen op een gezonde manier te beleven.

Het begrijpen en herkennen van de gedragsveranderingen van de vrouw gedurende haar cyclus, en in kunnen spelen op haar gedrag en behoeften, levert de man een extra dimensie op in het huwelijksleven, in plaats van onzekerheid over de vrouw als “onbegrijpelijk vat vol hormonen”. Voor de vrouw is het goed te ervaren dat zij mag zijn wie zij is en in alle aspecten van haar persoon, ook in haar vrouw-zijn, haar seksualiteit en haar vruchtbaarheid, wordt gewaardeerd en gerespecteerd.

Voor ongewenst kinderloze echtparen

Ongewenst kinderloze echtparen Omdat de natuurlijke methoden inzicht verschaffen in de vruchtbaarheid van de vrouw, kunnen al deze methoden ook gebruikt worden door stellen die graag zwanger willen worden.

Bijvoorbeeld: van de stellen die korter dan drie jaar ongewenst kinderloos zijn, raakt volgens recent Duits onderzoek alsnog ongeveer de helft binnen acht maanden op natuurlijke wijze in verwachting, door gebruik van de NFP-regels voor voorspelling van de vruchtbare periode. Dus zonder additionele middelen, psychische en fysieke belasting van hormoonkuren etc., en tegen lagere kosten.

Sommige ziektekostenverzekeraars hebben het volgen van een NFP-cursus bij kinderwens daarom al in hun aanvullende pakket opgenomen.

Persoonlijke ervaringen

Persoonlijke ervaringen Machiel en Martine hebben samen vóór hun huwelijk een NFP cursus gedaan, om ook op dit punt goed voorbereid het huwelijksbootje in te kunnen stappen. Machiel: “Hormonen regelen allerlei processen in het lichaam van de vrouw. Ik ben chemicus, dus ik heb daar een klein beetje verstand van. Daarom wil ik als man mijn vrouw liever niet blootstellen aan een jarenlange ‘kunstmatige hormoonbehandeling’. Toen ik van NFP hoorde, was ik zeer blij dat er een betrouwbare methode beschikbaar is, die ook 100% natuurlijk is.

Nu we vijf jaar getrouwd zijn, kan ik terugkijkend zeggen dat mijn tevredenheid nog veel groter is dan ik had kunnen vermoeden. Door NFP heb ik veel beter leren aanvoelen en begrijpen hoe de cyclus van mijn vrouw functioneert. Ik kan mijn eigen gedrag veel beter laten aansluiten bij hoe zij zich voelt, en dat heeft een geweldig positieve invloed gehad op onze relatie.

Toen ik in de krant las dat er een relatie is tussen hormoonbehandeling en borstkanker, ben ik nog veel blijer dat ik mijn vrouw geen onnodige en onduidelijke risico’s laat lopen.”

Veelgestelde vragen

vraag		Een vrouw schijnt juist als zij het meest vruchtbaar is, het meest behoefte te hebben aan seks. Hoe kun je dan beweren dat natuurlijke methoden zo “vrouwvriendelijk” zijn?
antwoord		Wat je zegt geldt inderdaad voor veel vrouwen. Toch zijn het vaak juist de vrouwen die het initiatief nemen om een cursus natuurlijke geboorteregeling te volgen. Ook zijn de vrouwen na het aanleren van een methode even tevreden als de mannen. Blijkbaar zijn de voordelen die vrouwen ervaren bij gebruik van een natuurlijke methode groter dan de evt. nadelen.

vraag		Waarom hebben alle mensen die ik ken die natuurlijke geboorteregeling gebruiken minstens vijf kinderen? Werkt de methode dus niet?
antwoord		Ja, de methodes werken en zijn wetenschappelijk getest. Misschien zijn er een heleboel mensen met minder kinderen, waarvan je niet weet dat die een natuurlijke methode gebruiken. Omdat een natuurlijke methode niet in de vruchtbaarheid van de vrouw ingrijpt, zal zij gemiddeld genomen makkelijker zwanger worden als zij dat wenst.

vraag		Mijn ouders zijn “tig” jaar geleden direct na hun huwelijk begonnen met de Kalendermethode. Het gevolg was dat het eerste kind binnen een jaar na hun huwelijk is geboren. Toegegeven, het was heus welkom, maar hoe kan ik zo’n methode nu vertrouwen?
antwoord		De kalendermethode schiet met name tekort bij onverwachte wijzigingen in de cyclus ten gevolge van bv. stress. Een huwelijk, verhuizen en reizen kan dat heel goed verklaren. De huidige methoden zijn veel betrouwbaarder, omdat ze hiermee wel rekening houden.

vraag		Mijn cyclus is heel onregelmatig, soms 26 dagen, soms 32 dagen. Dan werkt zo’n methode toch niet?
antwoord		In tegenstelling tot wat je denkt, heb je juist een heel normale cyclus. Alle cycli tussen 23 en 35 dagen zijn heel gewoon. De methodes zijn hier helemaal op ingesteld. Als je cyclus heel vaak korter of langer is dan 23 of 35 dagen, moet je ermee rekening houden, dat je verminderd vruchtbaar kan zijn (maar dat hoeft niet!). Een natuurlijke methode kan je dan juist helpen om alsnog zwanger te worden.

vraag		Hoe lang is de onthoudingsperiode en hoe is dat vol te houden?
antwoord		De duur hangt van de te gebruiken methode af en van de cyclus van de vrouw. Een éénduidig antwoord is daarop dus niet te geven, maar het is zeker vol te houden, zeggen wij uit ervaring! Wellicht ter geruststelling: uit Duits onderzoek blijkt dat stellen die een natuurlijke vorm van geboorteregeling gebruiken net zo vaak gemeenschap hebben als andere stellen. Alleen verschillen de momenten waarop (nl. alleen op die momenten in de cyclus van de vrouw dat zij onvruchtbaar is).

vraag		Wanneer zou je moeten beginnen met aanleren van een natuurlijke methode?
antwoord		Het liefst zo vroeg mogelijk. Ook voor tienermeisjes of alleenstaande vrouwen is het goed om hun eigen lichaam te leren kennen en de veranderingen in hun lichaam gedurende de cyclus te herkennen. Voordeel is dat de methode dan kan worden aangeleerd zonder dat er “iets vanaf hangt”. Overigens is de wijze waarop de methoden worden aangeleerd erop gericht om vanaf dag één betrouwbaar te zijn. NFP gebruikt daarbij statistiek van de eigen cyclus van de vrouw, waardoor na een jaar toepassen de methode meestal minder “streng” wordt.