Vanaf het moment dat je kindje geboren is, zo kwetsbaar en klein als het dan in zijn wiegje ligt, is het op weg naar volwassenheid en een zelfstandig leven. Als ouders wil je niets liever dan dat je kinderen gelukkig worden. Vanaf het moment dat je kindje geboren is, zo kwetsbaar en klein als het dan in zijn wiegje ligt, is het op weg naar volwassenheid en een zelfstandig leven. Als ouders wil je niets liever dan dat je kinderen gelukkig worden. Je kunt echter niet hun levenskeuzes maken, noch kun je voorspellen in welke omstandigheden of situaties zij verzeild zullen raken, zeker niet wanneer ze eenmaal het ouderlijk huis verlaten hebben. Hun gezondheid kun je niet bepalen, en welke mengeling van voorspoed en tegenslag hen te wachten zal staan, daar kun je voor bidden en het beste hopen maar echte invloed heb je daar niet op. Wat kun en wil je als ouders wel meegeven aan je kinderen?

Wat je wil meegeven

Vaak proberen ouders, bewust of onbewust, de toekomst van hun kinderen in detail uit te stippelen, precies te bepalen wat het kind wel en niet moet kiezen om gelukkig te worden. Van schoolkeuze tot kleding en van vriendinnetje tot toekomstige woonplaats, met alle kleine en grote details van het leven willen de ouders zich bemoeien.
Je ziet ook vaak het andere uiterste. Ouders die zich geen hoger doel hebben gesteld dan een ‘leuk thuis’ te bieden aan hun kinderen, met ze mee op reis gaan als ‘goede vriend’ om ze zelf te laten bepalen wat ze willen, zonder enige norm of ideaal mee te geven, want dan zou je het kind niet genoeg ruimte geven om zichzelf te zijn. Het zijn ouders die oprecht blij melden dat hun kinderen echt hun eigen keuzes maken, ook als dat betekent dat ze hun leven volgens volkomen andere principes invullen dan hun ouders heilig was.

Karaktervorming

Een andere weg om te kijken naar de toekomst van je kinderen is die van de karaktervorming. Of je kinderen een gelukkige toekomst zullen krijgen, wordt niet zozeer bepaald door wat ze aan voor- of tegenspoed overkomt of door wat ze precies kiezen, maar vooral of ze zich de eigenschappen en deugden hebben aangeleerd die ze in staat stelt om zelfstandig, evenwichtig en liefdevol in het leven te staan. De deugden zijn als het ware de basis die bepaalt of het huis dat zij er vervolgens zelf op bouwen verstandig is ontworpen en tegen een stootje kan. Deze basis wordt voor het grootste deel in de eerste twaalf levensjaren gelegd en is maatgevend hoe je levenskeuzes maakt, hoe je reageert op omstandigheden, welke vrienden je kiest en hoe je omgaat met je omgeving.

Welke uitdaging heeft je kind?

Vaak wordt gezegd dat het kind is zoals het is, zo ben bij je geboorte en daar doe je niets meer aan. Dat is maar ten dele waar. We kunnen onszelf gelukkig ook nog heel wat aanleren en hoe jonger je daarmee begint, hoe beter het is. Net zoals een kind nog niet kan rekenen, tekenen of muziek maken als het geboren is, heeft het zich ook nog niet alle goede en waardevolle karaktereigenschappen eigen gemaakt. Het ene kind is opvliegend van aard en moet vooral leren zichzelf te beheersen, een ander kind is heerlijk lui van aard en zal moeten leren moeite te doen omdat er anders van de flierefluiter niks terecht komt. Weer een ander kind heeft van nature een heel zachtaardig gemoed en zal vooral moeten leren zijn mannetje te staan. Het gaat er dus om naar ieder kind persoonlijk te kijken, met zijn unieke eigenschappen, en te onderscheiden waar zijn uitdagingen liggen om een evenwichtig karakter te krijgen. Op deze wijze kijken en werken we wel aan de schoolprestaties van onze kinderen, maar deze aanpak passen we vaak nog veel te weinig toe op de karakterontwikkeling van onze kinderen, terwijl die veel meer invloed hebben op hun levensgeluk dan of we wel of niet goed zijn in engels of wiskunde.

Bouwstenen van het karakter

De ‘deugden’ zijn de bouwstenen van het karakter. Nu klinkt het woord ‘deugd’ vrij ouderwets, wat we bedoelen is: een levenshouding om in vrijheid het goede te doen en het beste van jezelf te geven. Het wordt concreter als we de deugden met name noemen. We bedoelen hier de menselijke deugden (naast de goddelijke deugden van geloof, hoop en liefde), en dat zijn er 24.

De vier grote, kardinale deugden zijn:

• Voorzichtigheid: het vermogen om goede keuzes te kunnen maken, onderscheidingsvermogen te hebben, mensen goed in te kunnen schatten, kennis te hebben van wat goed is en wat slecht is.
• Rechtvaardigheid: verantwoordelijkheid te nemen naar andere mensen toe, iets kunnen doen omdat het juist is en niet alleen omdat je er zelf beter van wordt, de verantwoordelijkheid nemen voor je daden (ook onze stommiteiten, en die goed willen maken), je aan je woord houden naar de ander ook als het iets van jezelf kost.
• Sterkte: ofwel de kracht om vasthoudend en moedig te kunnen zijn als dat nodig is. De eigenschap om moeilijkheden te overwinnen of te verdragen, of het nu tegenslag, verdriet of lichamelijke ontberingen zijn. De veerkracht hebben om door te zetten juist als het moeite kost. Vertrouwen in je eigen kracht om jezelf en je problemen te overwinnen, niet omdat het meteen goed voelt maar omdat het goed is.
• Matigheid: de discpline en zelfbeheersing te hebben, nee te kunnen zeggen tegen jezelf en tegen anderen, het goede stap-voor-stap te willen verdienen in plaats van het in je schoot geworpen te krijgen. Het heeft ook met beschaving te maken in je woorden en je daden, jezelf in de hand kunnen houden en altijd fatsoenlijk en beschaafd blijven.

Vervolgens zijn er 20 deugden die als het ware rond deze grote vier opgericht zijn. De eerste deugd die we met name willen noemen is de edelmoedigheid, het vermogen om jezelf en je hart te geven aan de ander, naastenliefde te schenken. Daarnaast kennen we de volgende deugden: gehoorzaamheid, netheid, eerlijkheid, vasthoudendheid, ijver, geduld, durf, flexibiliteit, begrip, verantwoordelijkheid, vaderlandsliefde, respect, loyaliteit, optimisme, vriendschap, sociabiliteit, bescheidenheid, eenvoud en nederigheid.

Hoge doelen durven stellen aan onszelf

Durven we onszelf hoge doelen te stellen met de opvoeding van onze kinderen? Dan zouden we een visie moeten hebben op het karakter van onze kinderen als ze later volwassen zijn. Welke levenshouding zij zich vooral eigen moeten maken, stap voor stap. Met bepaalde deugden, bijvoorbeeld eerlijkheid, kun je al snel beginnen. Andere deugden zoals edelmoedigheid komen pas later. De basis voor het karakter wordt in de eerste 12 jaar gelegd. Wij willen dat onze kinderen later doordachte keuzes kunnen maken, verantwoordelijkheid kunnen nemen, wilskracht en zelfdiscipline hebben om moeilijkheden te overwinnen, en voor hun naasten te zorgen. En omdat de ouders het grootste voorbeeld zijn voor hun kinderen, betekent dat ook dat de ouders zichzelf hoge eisen moeten stellen om ook te leven en te handelen volgens deze deugden, heel consequent en vasthoudend. Door de lat voor onszelf ook zo hoog te leggen, leggen we het fundament voor hun levensgeluk in de toekomst.

Meer info

Meer informatie over de deugden en de karaktervorming van kinderen:

www.parentleadership.com
De homepage van de Amerikaanse auteur James Stenson, die vele boeken heeft geschreven over opvoeding, gezin en de rol van de vader / moeder in de karaktervorming van hun kinderen.

Zie ook de volgende boeken:

Opvoeding
Compass: a handbook on parental leadership
James Stenson

Opvoeding
Character building: a guide for parents and teachers
David Isaacs