Echtscheiding (illustratie: o5com)Met regelmaat komt de moderne problematiek van de echtscheiding in het nieuws. Niet in de gewone media, daar lijken de meeste redacteuren dit geen hot item meer te vinden. Blijkbaar is het een geaccepteerd neveneffect van onze welvaartsstaat. Met regelmaat komt de moderne problematiek van de echtscheiding in het nieuws. Niet in de gewone media, daar lijken de meeste redacteuren dit geen hot item meer te vinden. Blijkbaar is het een geaccepteerd neveneffect van onze welvaartsstaat.

Echtscheiding (illustratie: o5com)In de katholieke media kom je de problematiek wel geregeld tegen. Het is immers zo dat als twee gedoopte mensen, volwassen, willens en wetens en in vrijheid ja zeggen tegen elkaar, waarbij ook alle kerkelijke voorschriften in acht zijn genomen, er een onverbreekbaar huwelijk is gesloten.

De kans dat de Kerk haar sacramenten-theologie gaat aanpassen aan de moderne omstandigheden is erg klein. Hoe zit het echter met het kerkelijk recht? Daar is in de laatste jaren het een en ander verder ontwikkeld, zodanig zelfs dat af en toe de rem er op moest worden gezet. Het gaat dan dikwijls om de vraag of mensen bij hun jawoord echt volwassen waren, niet op een of andere manier psychisch belast, niet door omstandigheden innerlijk onvrij, of ze niet met een verkeerde intentie trouwden of voorwaarden aan hun huwelijk stelden die niet passen bij het sacramentele huwelijk. In die lijn vraag ik me af wat het betekent dat in onze tijd een op de twee relaties eindigt in een scheiding.

Kunnen we het probleem van echtscheiding nog wel beschouwen als een zelfstandig gegeven, of is het slechts een onderdeel van een veel groter geheel, wat ik voor het gemak maar even het “Moderne Mens Syndroom” noem? Hoe vaak zie je niet dat allerlei verschillende mensen toch hetzelfde overkomt. Door de druk van de wereld, het bedorven morele klimaat, de te hoge werkdruk en teveel sociale verplichtingen, door onrealistische verwachtingen, verschillende rollen en de eis alles perfect te doen, raken mensen mentaal en moreel vermoeid en haken af.

Er is bindingsangst, veel mensen durven geen langdurige verplichting aan te gaan, niet met mensen en niet met organisaties. Maar ook relativisme, niets is zeker, iedereen moet zijn eigen morele wetten uitvinden. Egocentrisme, de wereld draait om mij. Permanente geloofstwijfel, je moet het maar afwachten. Het is als een ziekte in onze maatschappij, geen gewone lichamelijke of psychische ziekte, maar toch een soort besmettelijke ziekte, een die ons bewustzijn beïnvloedt, ons denken, onze moraal, onze wil en ons uithoudingsvermogen.

Het Moderne Mens Syndroom is een combinatie van allerlei factoren, met meerdere verschijnselen. De effecten zijn zichtbaar. De vrije wil wordt aangetast. Er is onvermogen om liefde vast te houden en te herstellen. Er is angst om iets te missen, een drang om het geluk te grijpen en het lijden te ontvluchten.

Sociale wetenschappers zullen de diagnose eens stellen. Misschien zal het kerkelijk recht daardoor geholpen worden om met nog meer nuances naar de echtscheidingsproblematiek te kijken. Hoe het ook gaat, wij weten dat we een heelmeester hebben die ons nu reeds te hulp komt met zijn Woord en Sacrament. En dit beseffen we eens te meer: Om in deze tijd stand te houden volstaat een halfslachtig Christendom niet meer. Een niet meer dan middelmatig geloof houdt geen stand. Maar is dat ooit anders geweest?

Pastoor Michel Hagen
Deze column verscheen op 17 augustus in Katholiek Nieuwsblad